HPV-zelftest verhoogt deelname aan bevolkingsonderzoek

Vanaf 1 januari 2016 wordt het bevolkingsonderzoek naar HPV ingevoerd. Vrouwen die worden uitgenodigd voor een uitstrijkje, worden vanaf dan getest op een besmetting met het humaan papillomavirus (HPV). Besmetting met HPV verhoogt de kans op het krijgen van baarmoederhalskanker en met een HPV-test zijn meer mogelijke gevallen van baarmoederhalskanker te ontdekken dan met de huidige test. Vrouwen krijgen vanaf 2016 ook de mogelijkheid het uitstrijkje zelf thuis te doen. Zij hoeven dan niet naar de huisarts. 

Op dit moment neemt ongeveer 70% van de vrouwen die in aanmerking komen voor een uitstrijkje deel aan het bevolkingsonderzoek. Een hoge deelname is essentieel voor effectieve preventie van kanker. Invoering van de HPV-test zou volgens de Gezondheidsraad per jaar 75 nieuwe gevallen en 18 sterfgevallen aan baarmoederhalskanker extra kunnen voorkomen, bovenop de 700 diagnoses die momenteel al worden gesteld dankzij het bevolkingsonderzoek. Vrouwen die niet meedoen, noemen hiervoor vooral praktische redenen, bijvoorbeeld dat het moment van de afspraak niet goed uitkomt. De beschikbaarheid van een zelftest kan een derde van de niet-deelnemende vrouwen alsnog overhalen om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek.

Remko Bosgraaf stuurde 30 duizend vrouwen die niet hadden meegedaan aan het bevolkingsonderzoek een zelftest. Een derde van deze groep gebruikte de test ook. Met deze zelfafnametest kunnen vrouwen thuis cellen van de baarmoederhals afnemen. De afgenomen test wordt naar het laboratorium opgestuurd, waar de aan- of afwezigheid van HPV wordt vastgesteld. Uit het onderzoek van Bosgraaf blijkt dat de zelfafnametests net zo effectief zijn in het vaststellen van HPV als een regulier uitstrijkje. Ook het gebruiksgemak is voldoende groot. 80 procent van de vrouwen die de zelfafnametest hebben gebruikt, geven hier de voorkeur aan in plaats van aan een uitstrijkje bij de dokter. De belangrijkste redenen hiervoor zijn het grotere comfort en de mogelijkheid om de afname zelf te kunnen plannen. Remko Bosgraaf: “Onze resultaten bevestigen onderzoek dat eerder in andere Europese landen is uitgevoerd. We kunnen met zekerheid zeggen dat invoering van de zelfafnametest gevallen van baarmoederhalskanker gaat voorkomen.” 

Momenteel wordt de aanwezigheid van baarmoederhalskanker vastgesteld met een cytologische test, waarbij kleine afwijkingen op celniveau worden vastgesteld. Bij vrouwen die positief testen op HPV wordt vanaf 2016 deze cytologische test gedaan om de aanwezigheid van baarmoederhalskanker met zekerheid vast te stellen. In samenwerking met onderzoekers van het VUmc ontdekte Remko Bosgraaf dat deze dubbelcheck ook betrouwbaar is uit te voeren op het materiaal dat de vrouwen verzamelen met de thuistest. “We zien dat gebruik van een moleculaire analyse, de zogenaamde DNA-methylatie-analyse, vergelijkbare resultaten oplevert als de cytologische test die de huisarts afneemt. De resultaten van deze studie laten zien dat volledige moleculaire screening mogelijk is.”